Sperm DNA hasarı nedir?
Spermiyogram ile sperm sayısı, hareketlilik oranı ve normal görünümlü sperm oranları belirlenmekte olup, spermlerin içerisindeki DNA yapısı değerlendirilmemektedir. Ancak döllenme ve embryo (Döllenmiş hücre) gelişimleri için spermlerin içindeki DNA yapısının sağlıklı kalması elzemdir. Dolayısı ile farklı testlerle inceleme yapılması önerilen olgularda sperm DNA hasarını tespit şansı tanımaktadır. Bu testlerde spermin DNA zincirindeki kırıklar, yani hasarlar, ölü sperm yüzdeleri ve böylelikle sperm kalitesini belirlenebilinir.
Sperm üretimi sürecinde spermlerin tam olgunlaşamaması ya da DNA içeriğindeki proteinlerin yanlış veya eksik düzenlenmesi DNA zincirinde kırılmalara neden olmaktadır. Sperm DNA’sındaki bu kırıklar embriyo gelişimine direkt olumsuz etki oluşturmaktadır.
Gebelik arayışında zorlanan çiftlerde incelemelerde, sperm DNA hasarı yüksek çıkabilmekte, bazen spermiyogram testi normal olan erkek hastalarda da yüksek oranda sperm DNA hasarı görülebilmektedir. Yüksek DNA hasarı olan erkeklerde tüp bebek tedavilerinde döllenmede, embriyo gelişiminde ve embriyo kalitesinde bozukluklar bildirilmiştir. Ayrıca bu çiftlerin sahip oldukları gebeliklerde de tekrarlayan düşüklerle karşılaşılabilinmektedir.
Sperm DNA hasarı nasıl tespit edilir?
Sperm DNA hasarı için birden fazla tetkik yöntemi mevcuttur. Bunlar SCSA (Sperm Chromatin Structure Assay); Anilin Blue testi; SCD (Sperm Chromatin Dispersion Assay); Acridine orange testi; TUNEL (The Terminal Deoxynucleotidyl Transferase‐Mediated Deoxyuridine (TdT) Triphosphate (dUTP) Nick End Labeling Assay); Toluidin Blue testi; Halotest (Sperm Chromatin Dispertion); Comet assay; In situ nick translation sayılabilir. Bunlardan TUNEL testi daha sıklık kullanılan bir testtir.
Neden Sperm DNA hasarım var?
Endüstriyel toplumlarda spermin kalitesini etkileyen pek çok dış etken tanımlanmıştır. Sağlıksız yaşam koşulları bunların başında gelmektedir. Özellikle sigara ve alkol tüketimi, kafein ve ilgili maddelerin fazla alınması, radyasyona maruz kalma, sık geçirilen testiküler ve prostat enfeksiyonları, bazı ilaçların, zehirli kimyasallara ve zirai ilaçlara maruziyet sperm DNA hasarına neden olmaktadır. Aşırı sıcak ortamda çalışma, sürekli oturarak uzun süreli bilgisayar kullanımı da bu etkenlere eklenebilinir.
Kimler sperm DNA hasar tespiti için test yaptırmalı?
Özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı, tekraralayan düşükler, düşük embryo kalitesine sahip olan tüp bebek vakalarında sperm DNA hasarı bakılmalıdır. Varikoseli olan erkeklerde, yaşam ve meslek nedeni ile riski yüksek olan vakalarda Sperm DNA değerlendirilmesi gereksiz tüp bebek uygulamalarının önüne geçecektir.
Sperm DNA Hasarı Tedavisi
Sperm DNA hasarı tedavi edilebilinir mi?
Sperm DNA hasarı bulunan vakalarda olası etkenin ortamdan uzaklaştırılması ilk tercihtir. Bu sebeple bir faktör varsa; sık enfeksiyonların önünen geçilmesi, sigara ve alkol kullanımının azaltılması ve mesleksel risklerin önleminin alınması gereklidir.
Destek amaçlı ROS’ların (reaktif oksijen parçacıkları) oluşturduğu hasarın önlenmesi için antioksidan destek ürünleri kullanılabilinir.